Doen we het wel goed? Nee!

februari 4, 2025

Handelingskader voor gemeenten bij ongewenst gedrag rondom betaald voetbalwedstrijden

Voetbal is de populairste sport in Nederland en moet voor iedereen toegankelijk, gastvrij en veilig zijn. Gemeenten, betaald voetbalorganisaties (bvo’s), de KNVB en andere betrokken partijen werken daarom samen aan een integrale aanpak. Dit kader geeft duidelijk aan welke afspraken en adviezen zijn gemaakt en welke maatregelen kunnen worden genomen bij wangedrag in en rondom stadions.

Achtergrond en doelstellingen

Binnen het programma Gastvrij en Veilig Voetbal (2021–2025) is afgesproken om ongewenst gedrag aan te pakken. Belangrijke uitgangspunten zijn:

Persoonsgerichte aanpak (PGA): Het individu staat centraal, zodat kwaadwillenden adequaat worden gestraft en uitgesloten.
Stapsgewijs optreden: Eerst nemen clubs en de KNVB de verantwoordelijkheid voor een goede wedstrijdorganisatie. Als dat niet voldoende effect heeft, kan de gemeente ingrijpen.
Versterken van de regierol van de gemeente: De burgemeester speelt een centrale rol, maar treedt pas op als afspraken met clubs en KNVB onvoldoende resultaat opleveren. In de praktijk gebeurt dit echter niet zoals het zou moeten. De bond gebruikt haar macht te veel en gemeenten laten dat toe.
Tegengaan van racisme, discriminatie en vuurwerkgebruik: Hier wordt extra aandacht aan besteed, maar dit zou anders moeten. In plaats van repressie moet de focus liggen op verbinding. Mijn voorstel: de door mij ontwikkelde pyro-pilot uitvoeren.
Veilige en professionele organisatie: BVO’s moeten aantonen dat zij beschikken over een professionele veiligheidsorganisatie.
Betrekken van supporters: Dit gebeurt te weinig. Supporters zouden meer verantwoordelijkheid kunnen en moeten krijgen. Afspraken met ultra’s en harde kernen – zoals verplicht busvervoer met extra privileges – zorgen ervoor dat overige supporters vrij kunnen reizen. Dit voorkomt dat thuissupporters iedereen die na de wedstrijd in de stad rondloopt als ‘vijand’ zien.

Wettelijke basis

De burgemeester treedt op op basis van de Gemeentewet (artikelen 172 en 174).

Artikel 172: Geeft bevoegdheid om op te treden bij openbare ordeverstoring.
Artikel 174: Geeft verantwoordelijkheid om voorwaarden te stellen aan de organisatie van voetbalwedstrijden.
Wet maatregelen bestrijding voetbalvandalisme (MBVEO): Extra instrumenten zoals het opleggen van dwangsommen en noodbevelen.

Vergunningplicht voor bvo’s

Om de verantwoordelijkheid voor een veilige wedstrijdorganisatie primair bij de club te leggen, moet in alle gemeenten met een of meerdere bvo’s voorafgaand aan het seizoen een vergunning worden aangevraagd. Hierin kunnen de volgende punten worden opgenomen:

Risicoprofiel per wedstrijd: Indeling in laag-, midden- en hoogrisico.
Veiligheidsorganisatie: Minimaal aantal beveiligers, stewards, verkeersregelaars, hospitality-medewerkers. Verplichte veiligheidscoördinator en supporter liaison officer (SLO).
Specifieke maatregelen per risicoprofiel:
- Adequate fouillering en schouwing.
- Duidelijk kaartverkoopregime met eventuele restricties.
- Passende communicatiestrategie.
- Vervoersregeling: verplichte buscombi voor bepaalde groepen (mijn idee: hiermee krijgen andere supporters juist meer vrijheid).
- Huisregels en handhavingsbeleid.
- Fysieke voorzieningen: compartimentering, camerasystemen, verlichting, toegangscontrole, commandopost, omroepinstallatie. Dit zijn zaken die ook in het dagelijks leven goed toepasbaar zijn.

Bestuurlijke en operationele voorbereiding

Vooroverleg en vastleggen van afspraken
- Minimaal zes weken voor de wedstrijd vindt een overleg plaats tussen bvo’s, politie en gemeente.
- De huidige dubbele bestraffing (KNVB + gemeentelijke maatregelen) zorgt voor onnodige vertraging en kosten. De KNVB kan tot twee weken voor de wedstrijd alsnog een straf opleggen, terwijl alle maatregelen al zijn geregeld. Dit kan zelfs veiligheidsrisico’s opleveren.
Inzet van de ‘vijfhoek’ in plaats van de traditionele vierhoek
- Samenstelling: BVO’s, politie, burgemeester, gebiedsofficier van justitie, veiligheidsmanager en een supporter-afvaardiging.
- Doel: De verantwoordelijkheid ligt eerst bij clubs en KNVB. Pas als dat onvoldoende werkt, grijpt de gemeente in.
- Probleem: De traditionele driehoek vertrouwt supportersvertegenwoordigers vaak niet, terwijl zij juist een cruciale rol kunnen spelen.
Evaluatie en bijsturing
- Binnen drie dagen na de wedstrijd wordt de evaluatie vastgelegd in het KVV-systeem.
- Op dit moment kunnen clubs niet zien wat de politie vastlegt. Dit moet transparanter.
- De bestaande TGV-werkwijze is bewezen effectief, werkt preventief en maakt de situatie beheersbaar. Toch blijven we het wiel opnieuw uitvinden.

Kritiek op de huidige strafmaatregelen

Te zware en dubbele straffen:
- De KNVB legt straffen op zonder transparantie en hanteert onnodig zware sancties.
- Pyro-incidenten en het gooien van plastic bekertjes worden onterecht als ernstige ordeverstoring gezien, terwijl de wet hier veel lichtere straffen voor toestaat.
Onnodige uitsluiting en kosten:
- Niet-onderbouwde straffen leiden tot dubbel werk en hoge kosten.
Beleidsbepalers blijven achter:
- Alles ligt klaar om het beleid te verbeteren, maar beleidsmakers zien dat niet.
Bevestiging door de Tweede Kamer:
- Begin januari 2025 is kamerbreed aangenomen dat collectieve straffen niet mogen worden opgelegd, gastvrijheid vooropstaat en politie-inzet proportioneel en transparant moet zijn.

Sancties en bonus-malusregeling

Eerste overtreding: Schriftelijke waarschuwing.
Escalatieladder: Bij herhaalde overtredingen strengere maatregelen (reductie bezoekersaantal, extra fouillering, alcoholrestricties).
Bonusregeling: Overtredingen nemen af = maatregelen versoepelen.
Collectieve sancties alleen als uiterste middel.

Voor uitsupporters:

Floodlight Football